1. 16 juni 2010 Niets doen is geen optie meer Ook facility managers kunnen met huisvesting een grote rol spelen bij energiebesparing Selina Roskam

3. Nieuwbouw en sloopBeiden zijn even goed voor de Planet.

6. Wat kan ik zelf doen?

7. Hulpmiddelen

8. SubsidiesNiets doen is geen optie meer

9. 4 Niets doen is geen optie meer Wie is mijn doelgroep? Facility managers ≠ beslissers Facility managers kunnen wel naar boven adviseren en regisseren

10. 5 Niets doen is geen optie meer Wat zijn onze gezamenlijke belangen? Bijdrage aan CO2-reductie Maatschappelijk verantwoord ondernemen Kwaliteit van het gebouw Verlagen van de kosten Verhogen van het comfort, verminderen klachten

11. 6 Niets doen is geen optie meer What is in it for me? Professionalisering Betere adviezen Beter regisseren Meer inzicht in de situatie in het gebouw

12. 7 Niets doen is geen optie meer Introductie Agentschap NL Agentschap van het ministerie van Economische Zaken 5 divisies, Zwolle, Utrecht, Den Haag, Sittard, 2500 fte NL Energie en Klimaat – Energie en de Gebouwde Omgeving in opdracht van het ministerie van VROM/WWI Programma Schoon en Zuinig – onderdeel gebouwde omgeving Rol van Agentschap NL Voor informatie, advies, financiering en netwerken op het gebied van duurzaam, innovatief en internationaal ondernemen en samenwerken

13. 8 Niets doen is geen optie meer Beleid en de markt Nieuwbouw Aanscherpen EPC Bestaande bouw Energielabel voor bestaande bouw bij transacties verplicht benchmarken Duurzaam inkopen door de overheid Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer)

14. 9 Niets doen is geen optie meer CoBouw 8 juni 2010

15. 10 Niets doen is geen optie meer Duurzaam inkopen Wat? Het toepassen van 3 P’s bij alle inkopen en aanbestedingen Waarom? Motie 2006 in Tweede Kamer, Kabinetsbesluit >> beleidsprogramma 2007 – 2011, Ministerie van VROM is trekker Doelen 2010: Rijk 100%, Gemeenten 75 %, Provincies en waterschappen 50% Marktbeïnvloedingspotentieel: Ruim € 50 miljard / jaar Overheden geven het goede voorbeeld Stimuleren van innovaties

16. 11 Niets doen is geen optie meer Criteria Duurzaam Inkopen Agentschap NL heeft i.o.v. VROM criteria ontwikkeld voor 45 productgroepen Criteria zijn: Bovenwettelijk, ambitieus, substantieel effect, geen substantiële meerkosten, generiek toepasbaar Juridisch voldoen aan Europese aanbestedingsregels (proportioneel, transparant, non-discriminatoir, verifieerbaar) Eisen, wensen/gunningscriteria en contractvoorwaarden >> liefst prestatie eisen Tweejaarlijkse monitoring 2006, 2008 en 2010 100% Duurzaam Inkopen = voldoen aan alle criteria 100% Duurzaam Inkopen ≠ 100% Duurzaamheid!

17. 12 Niets doen is geen optie meer Implementatiecoach

18. 13 Niets doen is geen optie meer Criteria voor nieuwbouw en renovatie Nieuwbouw Milieuprestatie gebouw >> GreenCalc 200 (plus eis binnenmilieu) of GPR-Gebouw 7 Duurzaam hout Instandhoudingsplan Renovatie Milieuprestatie gebouw >> GreenCalc + 60 pt (plus eis binnenmilieu) of GPR-gebouw + 2 pt Uitvoeren economisch haalbare verbeteringen (n.a.v. EPA advies) Duurzaam hout Overdrachtsdocument Energiemonitoring

19. 14 Niets doen is geen optie meer Criteria voor huur en aankoop Energielabel minimaal C of: 2 labelstappen (indien E of lager), of: 1 labelstap (indien D) plus flexibel inbouwpakket en eisen t.a.v. verlichting

20. Energiebesparingsverkenner Utiliteitsbouw 15 Niets doen is geen optie meer

21. 16 Niets doen is geen optie meer Criteria voor Beheer en onderhoud Eisen: Prestatiegericht onderhoud Dak: na-isolatie minimaal R=4 Uitvoeren maatregelen energiebesparingsplan Dak: verduurzamen (vegetatiedak, toepassing duurzame energie, afkoppelen hemelwaterafvoer) Beglazing maximaal U=1,2 Flexibel inbouwpakket Verlichting: zuinige lampen en regeling Ventilatie: wtw en luchtkwaliteit Verwarming: zuinig toestel Koeling Beoordeling prestatie installaties (IPS) Contractvoorwaarden: Overdrachtsdocument Ventilatiebeheer

22. 17 Niets doen is geen optie meer Installatie Performance Scan: van onderhouden naar verbeteren De Installatie Performance Scan laat zien hoe eenvoudig te realiseren aanpassingen op uw klimaatinstallatie snel leiden tot een lager energiegebruik, minder storingen en minder comfortklachten. De Installatie Performance Scan geeft u als gebouwbeheerder meer grip op de prestaties van zijn klimaatinstallatie. De scan: • laat eenvoudige oplossingen zien om de kans op storingen te verminderen; • laat zien hoe u zonder grote extra investeringen uw energieverbruik kunt verlagen; • wijst op maatregelen die zorgen voor meer comfort voor gebruikers en minder kosten voor de eigenaar; • kan heel goed in combinatie met regulier onderhoud worden uitgevoerd; • is ontwikkeld in opdracht van de overheid. Met de Installatie Performance Scan krijgt u meer grip op uw installatie!

23. 18 Niets doen is geen optie meer Rekenvoorbeeld

24. 19 Niets doen is geen optie meer Energiebesparing – hoe doe ik dat?

25. 20 Niets doen is geen optie meer Wat kan ik zelf doen? En wat moet ik zelf doen? Activiteitenbesluit op grond van de Wet Milieubeheer: Alle maatregelen nemen met een terugverdientijd korter dan 6 jaar Checklist beschikbaar op www.infomil.nl Ga in gesprek met de verhuurder (indien van toepassing) Pluk het laaghangende fruit Bespaar direct energie en dus ook kosten.

26. 21 Niets doen is geen optie meer Schakel ongebruikte apparatuur en verlichting (volledig) uit

27. 22 Niets doen is geen optie meer 2. Breng zonwering aan

28. 23 Niets doen is geen optie meer 4. Schakel verlichting uit in ongebruikte ruimten

29. 24 Niets doen is geen optie meer Subsidies Energie Investeringsaftrek – EIA, maakt investeringen makkelijker ook voor het Maatwerkadvies en pakketten van maatregelen om een labelsprong te maken MIA/Vamil – idem Provinciale subsidie of ondersteuning Uit het project Op Kop - Utrecht Via CO2-servicepunt – Noord-Holland

30. 25 Niets doen is geen optie meer Links http://www.slimme-energie.nl http://www.duurzaamvastgoedportal.nl http://www.agentschapnl.nl/eia http://www.infomil.nl/onderwerpen/duurzame/energie/ http://www.provincie-utrecht.nl/prvutr/internet/milieu.nsf/all/Project_op_kop http://www.co2-servicepunt.nl/